เคมี - สัญลักษณ์นิวเคลียร์,

ไอโซโทป ไอโซโทน และไอโซบาร์

      สัญลักษณ์นิวเคลียร์ (Nuclear symbol) เป็นสิ่งที่ใช้เขียนแทนโครงสร้างของอะตอมโดยบอกรายละเอียดเกี่ยวกับจำนวนอนุภาคมูลฐานของอะตอม วิธีการเขียนตามข้อตกลงสากลคือเขียนเลขอะตอมไว้มุมล่างซ้ายและเลขมวลไว้มุมบนซ้ายของสัญลักษณ์ของธาตุ เขียนเป็นสูตรทั่วไปได้ดังนี้

สัญลักษณ์นิวเคลียร์ =

X    คือ สัญลักษณ์ของธาตุ

  • A คือ เลขมวล (Mass number) หมายถึง ผลรวมของจำนวนโปรตอนและนิวตรอนในนิวเคลียส (A = p + n)
  • Z คือ เลขอะตอม (Atomic number) หมายถึง ตัวเลขที่แสดงจำนวนโปรตอนที่มีอยู่ในนิวเคลียสของธาตุ อะตอมของธาตุชนิดหนึ่งๆ จะมีจำนวนโปรตอนเฉพาะตัวไม่ซ้ำกับธาตุอื่น ๆ ธาตุชนิดเดียวกันจะต้องมีจำนวนโปรตอนหรือเลขอะตอมเท่ากัน

  • ถ้าอะตอมเป็นกลาง จำนวนอิเล็กตรอนเท่ากับจำนวนโปรตอน  แต่ถ้าอะตอมไม่เป็นกลาง จำนวนอิเล็กตรอนจะไม่เท่ากับโปรตอน เช่น ไอออนบวกจะมีโปรตอนมากกว่าอิเล็กตรอน ส่วนไอออนลบจะมีโปรตอนน้อยกว่าอิเล็กตรอน

    ไอโซโทป (Isotope) หมายถึง อะตอมของธาตุชนิดเดียวกันที่มีโปรตอนเท่ากัน  แต่มีเลขมวลและจำนวนนิวตรอนต่างกัน (หรือมีมวลต่างกัน) เช่น

เป็นไอโซโทปกัน

    จะเห็นได้คาร์บอนทั้ง 3 ชนิด มีโปรตอนเท่ากัน แต่มีจำนวนนิวตรอนและเลขมวลไม่เท่ากัน การอ่านชื่อไอโซโทป ให้เรียกชื่อธาตุ แล้วตามด้วยเลขมวล เช่น  

    การเขียนสัญลักษณ์นิวเคลียร์ของไอโซโทป อาจจะเขียนแบบย่อได้โดยเขียนเฉพาะสัญลักษณ์ของธาตุกับเลขมวลคู่กัน เช่น  12C, 13C, 14C  แต่ไอโซโทปของธาตุบางชนิดอาจจะมีชื่อเรียกโดยเฉพาะ เช่นธาตุไฮโดรเจน

1H  เรียกว่า โปรเตียม  ใช้สัญลักษณ์ H แทน 1H
2H เรียกว่า ดิวทีเรียม  ใช้สัญลักษณ์ D แทน 2H
3H เรียกว่า ตรีเตรียม  ใช้สัญลักษณ์ T แทน 3H

    ธาตุที่เป็นไอโซโทปกัน ถึงแม้ว่าจะเป็นธาตุชนิดเดียวกัน แต่มวลอะตอมจะไม่เท่ากันด้วย รวมทั้งสมบัติทางกายภาพแตกต่างกันด้วย แต่สมบัติทางเคมีเกือบเหมือนกันทุกประการ

    ไอโซโทน (Isotone) หมายถึง ธาตุต่างชนิดกันที่มีจำนวนนิวตรอนเท่ากัน แต่มีเลขมวลและเลข อะตอมไม่เท่ากัน เช่น 

เป็นไอโซโทนกัน

    ไอโซบาร์ (Isobar) หมายถึง ธาตุต่างชนิดกันที่มีเลขมวลเท่ากัน แต่มีเลขอะตอมและจำนวนนิวตรอนไม่เท่ากัน เช่น

ดร.ณัฏฐพล อิสรเสรีรักษ์

ปริญญาตรี โท เอก คณะวิทยาศาสตร์ จุฬาฯ
บัณฑิตศึกษาปริญญาโทที่มีผลการเรียนดีเด่น (รางวัล ดร.แถบ นีละนิธิ)
อาจารย์พิเศษ วิชาเคมี ห้องเรียนพิเศษ gifted โรงเรียนมัธยม
วิทยากรรับเชิญ เตรียมสอบ O-NET วิชาวิทยาศาสตร์ ม.ต้น ม.ปลาย
วิทยากรรับเชิญเตรียมสอบ PAT2 และ วิชาสามัญ (เคมี)

SHARE: