เนื้อหาเคมี ม.ปลาย นั้นมีมากมาย วันนี้พี่จะมาคัดสูตรสรุปเคมี A-Level ที่ออกสอบบ่อย มาดูกันว่าแต่ละบทมีสูตรไหนที่สำคัญบ้าง ไปดูกันเลย

บทที่ 1 : ความปลอดภัยและทักษะในปฏิบัติการเคมี

เนื้อหาที่ใช้บ่อย :

• การนับเลขนัยสำคัญ :
  1. ตัวเลขที่ไม่มีเลขศูนย์ทั้งหมดนับเป็นเลขนัยสำคัญ
  2. เลขศูนย์ที่อยู่ระหว่างตัวเลขอื่น นับเป็นเลขนัยสำคัญ
  3. เลขศูนย์ที่อยู่หน้าตัวเลขอื่น ไม่นับเป็นเลขนัยสำคัญ เช่น
  4. เลขศูนย์ที่อยู่หลังตัวเลขอื่นที่อยู่หลังทศนิยม นับเป็นเลขนัยสำคัญ
  5. เลขศูนย์ที่อยู่หลังเลขอื่นที่ไม่มีทศนิยม อาจนับหรือไม่นับเป็นเลขนัยสำคัญก็ได้
  6. ตัวเลขที่แม่นตรง เป็นตัวเลขที่ทราบค่าแน่นอนมีเลขนัยสำคัญเป็นอนันต์

บทที่ 2 : โครงสร้างอะตอมและตารางธาตุ

เนื้อหาที่ใช้บ่อย :

• สัญลักษณ์นิวเคลียร์ :
  เลขอะตอม = จำนวนโปรตอน
  จำนวนอิเล็กตรอน = จำนวนโปรตอน (ถ้าเป็นไอออนลบให้บวกเพิ่ม ถ้าเป็นไอออนบวกให้ลบออก)
  จำนวนนิวตรอน = เลขขมวล – เลขอะตอม
• การจัดเรียงอิเล็กตรอน : บรรจุเฉียงขึ้นตามหลักของอาฟบาว 1s 2s 2p 3s 3p 4s 3d 4p 5s 4d 5p 6s …
• พลังงานไอออไนเซชัน :
  ยิ่งหมู่เยอะ IE ยิ่งเยอะ เมื่อเทียบในคาบเดียวกัน (ยกเว้นหมู่ 2 IE > หมู่ 3 และหมู่ 5A IE > หมู่ 6A)
  ยิ่งคาบเยอะ IE ยิ่งน้อย เมื่อเทียบในหมู่เดียวกัน

บทที่ 3 : พันธะเคมี

เนื้อหาที่ใช้บ่อย :

• พันธะไอออนิก :
  1. มีสถานะเป็นของแข็ง
  2. มีจุดเดือด จุดหลอมเหลวสูงมาก
  3. ปกติสารประกอบไอออนิกไม่นำไฟฟ้า แต่จะนำได้ดีเมื่อหลอมเหลวหรือละลายน้ำ
• การละลายน้ำของสารประกอบไอออนิก :
  ขั้นที่ 1 พลังงานที่ดูดเข้าไป เพื่อแยกอนุภาคของของแข็งออกจากกัน เรียกว่า พลังงานโครงร่างผลึก หรือพลังงานแลตทิซ
  ขั้นที่ 2 พลังงานที่คายออกมาเนื่องจาก อนุภาคของตัวถูกละลาย ยึดเหนี่ยวกับอนุภาคของตัวทำละลาย เรียกว่า พลังงานไฮเดรชัน
• พันธะโคเวเลนต์ :
  1. มีสถานะเป็นของแข็ง ของเหลว และแก๊ส
  2. ส่วนใหญ่มีจุดเดือด จุดหลอมเหลวต่ำ ยกเว้น เพชร
  3. มีทั้งละลายน้ำ และไม่ละลายน้ำ
  4. ส่วนใหญ่ไม่นำไฟฟ้า ยกเว้น แกร์ไฟต์

บทที่ 4 : โมลและสูตรเคมี

เนื้อหาที่ใช้บ่อย :

• ความสัมพันธ์ระหว่างโมล : mol = g / MW = N / (6.02 × 10²³)= V (L) / 22.4 

• การคำนวณหาสูตรเอมพิริคัล :
  1. คำนวณหามวลของธาตุแต่ละชนิดในสารประกอบ
  2. คำนวณหาอัตราส่วนจำนวนโมลอะตอมของธาตุ โดยเอามวลอะตอมไปหารมวลของธาตุนั้น
  3. ทำให้อัตราส่วนโดยจำนวนโมลอะตอมเป็นเลขลงตัวอย่างต่ำ

บทที่ 5 : สารละลาย

เนื้อหาที่ใช้บ่อย :

• ความเข้มข้นของสารละลาย :mol = CV (mL) / 1000
• การเตรียมสารละลายจากสารละลายที่แตกต่างกัน : C₁V₁ = C₂V₂
• สมบัติคอลลิเกทีฟ : K_b = T_b‘ – T_b

บทที่ 6 : ปริมาณสัมพันธ์

เนื้อหาที่ใช้บ่อย :

• จากสมการเคมี aA + bB → cC + dD จะได้ mol A / mol B = a / b และเป็นเช่นนี้สำหรับทุกคู่
• สมการเคมีกับสารกำหนดปริมาณ :
  1. คำนวณหาสารตั้งตันที่ถูกใช้หมดก่อน (สารกำหนดปริมาณ)
  2. นำสารกำหนดปริมาณ คำนวณหาสิ่งที่ต้องการ
• ร้อยละผลได้ = (ผลที่ได้จากการทดลอง / ผลที่ได้จากทฤษฎี) × 100

บทที่ 7 : สมบัติของแก๊ส

เนื้อหาที่ใช้บ่อย :

• กฎรวมแก๊ส : P₁V₁ / T₁ = P₂V₂ / T₂ 
• กฎของแก๊สสมบูรณ์ : PV = nRT
• การแพร่ของแก๊ส : r₁ / r₂ = √(m₂ / m₁) = √(d₂ / d₁)

บทที่ 8 : อัตราการเกิดปฏิกิริยาเคมี

เนื้อหาที่ใช้บ่อย :

• จากสมการเคมี aA + bB → cC + dD จะได้ rate = [A]^x[B]^y
  
• ปัจจัยที่มีผลต่ออัตราการเกิดปฏิกิริยาเคมี :
  1. ธรรมชาติของสารตั้งต้น
  2. ความเข้มข้นของสารตั้งต้น
  3. พื้นที่ผิวสำหรับปฏิกิริยาเนื้อผสม
  4. อุณหภูมิ
  5. ความดัน (สำหรับปฏิกิริยาที่มีแก๊สเท่านั้น)
  6. ตัวเร่งปฏิกิริยา และตัวหน่วงปฏิกิริยา 

บทที่ 9 : สมดุลเคมี

เนื้อหาที่ใช้บ่อย :

• จากสมการเคมี aA + bB → cC + dD จะได้ K = [C]^c[D]^d  / [A]^a[B]^b
  
• การรบกวนภาวะสมดุล :
  1. เพิ่มความเข้มขั้นของสารตั้งต้น สมดุลจะเลื่อนไปทางขวา
  2. ลดความเข้มข้นของสารตั้งต้น สมดลจะเลื่อนไปทางซ้าย
  3. เพิ่มความเข้มข้นของผลิตภัณฑ์ สมดุลจะเลื่อนไปทางซ้าย

บทที่ 10 : กรด-เบส

เนื้อหาที่ใช้บ่อย :

• การแตกตัวของกรดและเบส :
  [H⁺] = √(K_a × C)
  [OH^–] = √(K_b × C)
• pH และ pOH ของสารละลาย :
  pH = -log[H⁺]
  pOH = -log[OH^–]
• การไทเทรตกรด-เบส : aC_กรดV_กรด = bC_เบสV_เบส
• สารละลายบัฟเฟอร์ : 
  pH = -log[K_a] + log([เกลือ] / [กรด])
  pOH = -log[K_b] + log([เกลือ] / [เบส])

บทที่ 11 : ไฟฟ้าเคมี

เนื้อหาที่ใช้บ่อย :

• การดุลสมการรีดอกซ์แบบครึ่งปฏิกิริยา :
  1. แยกปฏิกิริยาออกซิเดชัน และรีดักชัน ออกมาเป็น 2 สมการ
  2. ดุลอะตอมอื่น ๆ นอกเหนือจาก H และ O
  3. ดุลประจุโดยการเติม H⁺ (ดุลในกรด) หรือเติม OH^– (ดุลในเบส)
  4. ดุล O และ H โดยการเติม H₂O
  5. ทำอิเล็กตรอนในออกซิเดชันและรีดักชันให้เท่ากัน
  6. รวมปฏิกิริยาทั้งสอง

• ศักย์ไฟฟ้าของเซลล์ : E⁰ = E⁰_r(cathode) – E⁰_r(anode)   ; ต้องอยู่ในรูป reduction เท่านั้น

บทที่ 12 : เคมีอินทรีย์

เนื้อหาที่ใช้บ่อย :

• เอสเทอร์ :
  1. เป็นของเหลวใส ไม่มีสี มีกลิ่นหอมเฉพาะตัว โดยส่วนใหญ่พบในผลไม้และดอกไม้
  2. มีสูตรทั่วไป คือ RCOOR’ เรียกหมู่ฟังก์ชัน -COO- นี้ว่าหมู่แอลคอกชีคาร์บอนิล (alkoxy carbonyl)
  3. เอสเทอร์เป็นสารที่มีขั้ว สามารถเกิดพันธะไฮโดรเจนได้ แต่ไม่แข็งแรงเท่ากับแอลกอฮอล์และกรดคาร์บอกซิลิก ดังนั้นจุดเดือดของเอสเทอร์จึงต่ำกว่าแอลกอฮอล์และกรดคาร์บอกซิลิกที่มีมวลโมเลกุลใกล้เคียงกัน
  4. ปฏิกิริยาของเอสเทอร์ มีปฏิกิริยาไฮโดรไลซิสด้วยกรด, ปฏิกิริยาสปอนนิฟิเคชัน
• เอมีน :
  1. เอมีนเป็นสารประกอบอินทรีย์ที่เป็นอนุพันธ์ของแอมโมเนีย โดยมีอย่างน้อยหนึ่งพันธะจะต้องต่อกับอะตอมของคาร์บอน มีสูตรทั่วไป คือ R-NH₂ เรียกหมู่ฟังก์ชันนี้ว่า หมู่อะมิโน (amino group)
  2. แบ่งตามจำนวนหมู่แอลคิล (alkyl) หรือเอริล (aryl) ที่ต่ออยู่กับอะตอมของไนโตรเจน ได้ 3 ประเภทคือ 1⁰ amine, 2⁰ amine, 3⁰ amine
  3. เป็นโมเลกุลมีขั้วปานกลาง ละลายน้ำได้ และจะมีความสามารถในการละลายน้ำลดลงเมื่อจำนวนคาร์บอนเพิ่มขึ้น สามารถสร้างพันธะไฮโดรเจนได้ ยกเว้นเอมีนตติยภูมิไม่มีพันธะไฮโดรเจนในโมเลกุล
  4. สารประกอบเอมีนมีความเป็นเบสเมื่อเทียบกับน้ำ
• เอไมด์ :
  1. เอไมด์เป็นสารประกอบอินทรีย์ที่มีสูตรทั่วไป คือ R-CONH₂ เรียกหมู่ฟังก์ชันนี้ว่า หมู่เอไมด์ (amide group)
  2. แบ่งตามจำนวนหมู่แอลคิล (alkyl) หรือเอริล (aryl) ที่ต่อยู่กับหมู่เอไมด์ได้ 3 ประเภทคือ 1⁰ amide, 2⁰ amide, 3⁰ amide
  3. เอไมด์ส่วนมากเป็นสารไม่มีสี ไม่มีกลิ่น
  4. เอไมด์ที่มีคาร์บอนอะตอมน้อยๆ จะละลายน้ำได้ดี และจะมีความสามารถในการละลายน้ำลดลงเมื่อจำนวนคาร์บอนเพิ่มขึ้น
  5. มีปฏิกิริยาไฮโดรไลซิส

บทที่ 13 : พอลิเมอร์

เนื้อหาที่ใช้บ่อย :

• พอลิเมอร์แบบควบแน่น :
  เกิดจากมอนอเมอร์ที่มีหมู่ฟังก์ชันมากกว่า 1 หมู่ ทำปฏิกิริยากันเกิดเป็นพอลิเมอร์ และได้สารโมเลกุลขนาดเล็ก
• พอลิเมอร์แบบเติม :
  เป็นพอลิเมอร์ที่เกิดจากปฏิกิริยารวมตัวของมอนอเมอร์ที่มีพันธะคู่

มาถึงจุดนี้น้อง ๆ ก็จะได้เห็น สรุปเคมี A-Level แล้วว่าบทไหนใช้สูตรไหนบ่อย หวังว่าจะช่วยให้น้อง ๆ ทบทวนเนื้อหาได้ดีขึ้นนะครับ